2022 có vẻ là một trong những năm khó khăn nhất từ trước đến nay đối với thị trường chứng khoán vì không chỉ ở Việt Nam mà tại Mỹ, chỉ số S&P 500 cũng đã mất tới hơn 20% trong 9 tháng qua.
Trong 9 tháng đầu năm 2022, chỉ số S&P 500 mất 23,9%. Trong quá khứ, chỉ có 5 thời điểm S&P 500 giảm đến mức báo động như hiện nay, đó là 3 năm kể từ cuộc Đại suy thoái, khủng hoảng kinh tế 1974 và 2008. Nhưng nếu lịch sử thị trường chứng khoán vẽ ra một bức tranh thảm khốc cho những gì đã diễn ra cho đến nay trong năm 2022 này, thì nó cũng mang lại một tấm lót bạc cho các nhà đầu tư dài hạn.
Chuyên gia nhận định, thị trường gấu như thị trường chứng khoán hiện tại có xu hướng ngắn hạn và nhà đầu tư giữ bình tĩnh, tiếp tục đầu tư sẽ có xu hướng kiếm lời ổn.
Vì sao nên tiếp tục đầu tư dài hạn khi chứng khoán biến động?
Đó là những gì Charles Rotblut, phó chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư cá nhân Mỹ đã chỉ ra trong một bài đăng gần đây trên Twitter. Ông viết: “Không chỉ thị trường gấu hiện tại vẫn tốt khi so sánh với những thị trường gấu trong quá khứ, những người gắn bó với chứng khoán ở thời điểm này sẽ được khen thưởng vì đã làm như vậy”.
Dữ liệu mà ông đang tham khảo là từ chiến lược gia đầu tư của CFRA Sam Stovall, người đã phân tích 13 thị trường gấu – được định nghĩa là sự sụt giảm từ 20% trở lên so với mức đỉnh của thị trường – bắt đầu từ năm 1945.
Thị trường gấu hiện tại nằm dưới cái mà Stovall gọi là thị trường gấu “đa dạng vườn” – những thị trường có chứng khoán trượt từ 20% đến 40%. Những thị trường gấu khác mà ông gọi là những con gấu “khủng khiếp” thậm chí đã chứng kiến mức giảm tới hơn 40%. Thị trường thứ 2 kể trên đặc biệt khó khăn đối với các nhà đầu tư, chỉ kéo dài trung bình trong vòng 2 năm, với mức giảm trung bình là 51%.
Trong khi đó, những thị trường gấu trong vườn có phần ít đáng sợ hơn (tức là tổng thể vẫn được kiểm soát). Mức giảm trung bình trong những giai đoạn này là 27% và chúng có xu hướng kéo dài trung bình trong 13 tháng. Và quan trọng đối với các nhà đầu tư, trung bình chỉ mất 27 tháng để cổ phiếu quay trở lại mức đỉnh sau những giai đoạn giảm giá này. Điều đó so với thời gian phục hồi trung bình gần 5 năm đối với những thị trường giảm trên 40% thì vẫn rất “nhẹ nhàng”.
Hai năm có vẻ là một khoảng thời gian dài để nhìn xuống những con số đỏ trong danh mục đầu tư của bạn, và 5 năm thì gần như không có cơ hội nào khác. Thế nhưng, nếu bạn đã đầu tư chứng khoán trong nhiều thập kỷ, thì khoảng thời gian vài năm chỉ là một đốm sáng không đáng kể.
Quan trọng hơn, bạn nên khôn ngoan khi thêm vào danh mục đầu tư của mình trong thời gian thị trường giảm giá, thay vì bán ra. Rotblut giải thích: “Bạn đã bao giờ nhìn vào biểu đồ và nghĩ rằng ‘Tôi ước tôi mua cổ phiếu đó khi nó giảm ở mức giá này?’ – vậy thì tại sao bạn không mua ngay bây giờ? Không ai biết đáy ở đâu, nhưng chúng ta biết cổ phiếu đang được bán ngay bây giờ (với mức giá giảm mạnh)”.
Đáy của thị trường chứng khoán có thể xuất hiện trong tương lai, và việc bán ra ngay bây giờ trước khi mọi thứ trở nên tồi tệ hơn, về lâu dài có thể tăng lợi nhuận của bạn. Dù vậy, theo các chuyên gia, rất có thể đó sẽ là một sai lầm vì 2 lý do.
Đầu tiên, ngay cả khi bạn dự đoán đúng về việc thị trường sẽ tiếp tục đi xuống, việc bán ra ngay bây giờ sẽ yêu cầu bạn chốt đúng thời điểm để thu hồi vốn nhằm thu lợi nhuận. “Bạn sẽ cần xác định quy tắc để quay trở lại thị trường là gì? Bạn sẽ sử dụng cái gì làm điểm đánh dấu của mình để bắt đúng thời điểm? Và điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không hành động sau đó?”, Rotblut nói.
Việc xác định thời điểm thị trường chứng khoán cực kỳ khó khăn và việc xác định sai thời điểm có thể làm tê liệt lợi nhuận của bạn. Theo Putnam Investments, khoản đầu tư 10.000 USD vào quỹ theo dõi S&P 500 vào cuối năm 2006 thực tế đã tăng lên gần 46.000 USD vào cuối năm 2021.
Mặc dù vậy, nếu trừ đi 10 ngày hoạt động tốt nhất trong khoảng thời gian 15 năm đó, tổng số tiền giảm xuống còn khoảng 21.000 USD. Các nhà nghiên cứu Putnam nói: “Thời gian, không phải thời điểm, là cách tốt nhất để tận dụng lợi nhuận của thị trường chứng khoán”.
Một lý do khác là mặc dù lợi nhuận trong quá khứ không đảm bảo cho kết quả trong tương lai, nhưng thị trường đã khen thưởng các nhà đầu tư mua vào thị trường trước đây sau khi nó có kiểu trượt dốc mà các nhà đầu tư đã chứng kiến cho đến tháng 9 năm nay. Kết quả đo lường của Wilshire 5000 – một chỉ số thị trường chứng khoán rộng lớn của Mỹ – thời kỳ 9 tháng đầu năm 2022 được xếp hạng trong số 20 giai đoạn 9 tháng tồi tệ nhất trong nửa thế kỷ qua.