Sau một năm 2022 với xu hướng định giá lao dốc, các công ty đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á có thể có nhiều cơ hội lựa chọn hơn trong năm mới 2023, ngay cả khi tổng thể nền kinh tế vẫn rất khó để dự đoán.
Ông Yinglan Tan, Giám đốc điều hành và đối tác quản lý sáng lập tại Insignia Ventures Partners có trụ sở tại Singapore cho biết: “Kỷ nguyên kiếm tiền dễ dàng đã lùi vào lịch sử”. Trong khi đó, ông Jeffrey Joe – đồng sáng lập và đối tác quản lý tại Alpha JWC Ventures có trụ sở tại Indonesia cho biết: “Điều quan trọng nhất cần chú ý trong năm tới là cách các công ty đầu tư mạo hiểm sẽ phát triển, bảo vệ giá trị của họ và tồn tại trong môi trường đầy thách thức”.
Triển vọng của các công ty đầu tư mạo hiểm Đông Nam Á
Theo công ty dữ liệu Crunchbase, các công ty được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm chỉ huy động được 369 tỷ USD trong 3 quý đầu năm 2022, khác xa so với toàn bộ kỳ tích phá kỷ lục năm 2021 với 679,4 tỷ USD được đầu tư trên toàn cầu – tăng tới 98% so với cùng kỳ năm trước đó (2020).
“Chúng tôi đã quan sát thấy hợp đồng triển khai đầu tư mạo hiểm (VC) ở Đông Nam Á tăng 25 – 30% trong năm nay, tương đối nhiều hơn ở Indonesia và ở giai đoạn Series B+, ít hơn ở giai đoạn hạt giống và Series A”, ông Gavin Teo, đối tác chung của Altara Ventures cho biết.
Tuy nhiên, theo các nhà đầu tư mạo hiểm trao đổi với CNBC thì vẫn còn rất nhiều cơ hội ở phía trước. Jussi Salovaara, đồng sáng lập và đối tác quản lý của Châu Á tại Antler cho biết: “Hầu hết các quỹ đều có vốn để triển khai, nhưng họ đang tìm kiếm các cơ hội đầu tư tuyệt vời hơn”.
Dữ liệu từ nền tảng dữ liệu thị trường tư nhân PitchBook cho biết, các quỹ đầu tư mạo hiểm đã huy động được 151 tỷ USD trong 3 quý đầu năm nay – tức là số tiền họ mang theo để đầu tư vượt quá bất kỳ khoản huy động vốn cả năm nào từ trước đó. Sequoia Đông Nam Á đã huy động được 850 triệu USD vào tháng 6, East Ventures đã huy động được 550 triệu USD trong tháng 7 và Insignia Ventures Partners nhận được 516 triệu USD vốn đầu tư mạo hiểm trong tháng 8.
“Chúng ta có thể chủ động và tích cực trong việc triển khai, nhưng vấn đề quan trọng nhất vẫn là định giá ở mức nào?”, Joe của Alpha JWC Ventures đặt câu hỏi.
Quá bị cuốn vào vòng quay tiền tệ?
Các cổ phiếu công nghệ đã sụt giảm vào đầu năm 2022 trong bối cảnh lãi suất tăng và kết quả thu nhập đáng thất vọng. Startup ở Đông Nam Á phần lớn vẫn chưa có lãi, với những cái tên như Sea Group và Grab “tích lũy” tới hàng tỷ thiệt hại mỗi năm.
Ông T Ong, đồng sáng lập và đối tác quản lý tại Monk’s Hill Ventures cho biết: “Trong 10 năm qua, đó là đầu tư FOMO” – đề cập đến cách các nhà đầu tư tên tuổi đổ tiền vào sàn giao dịch tiền điện tử FTX đã phá sản vì “sợ bỏ lỡ” cơ hội.
Rất nhiều các công ty công nghệ Đông Nam Á đã mất hầu hết giá trị kể từ khi lên sàn. Gã khổng lồ thương mại điện tử và giá trị vốn hóa thị trường của Sea được niêm yết trên NYSE ở mức khoảng 30 tỷ USD, giảm hơn đáng kể so với mức hơn 200 tỷ USD vào cuối năm 2021.
Mức định giá 400 nghìn tỷ rupiah (28 tỷ USD) của GoTo cũng đã giảm hơn 75% kể từ khi lên sàn ở Jakarta vào tháng 4, trong khi Grab đã mất 69% so với mức định giá ban đầu khoảng 40 tỷ USD kể từ khi niêm yết vào tháng 12/2021.
“Chúng ta cần trở lại với thực tế. Mọi người đang bắt đầu thay đổi và bạn cần có một con đường dẫn đến lợi nhuận. Cơ bản là bạn cần phải sống sót trước đã”, ông Ong nói, sử dụng một thuật ngữ để chỉ các công ty có thể kiếm được lợi nhuận trước khi hết vốn. “Bạn cần phải có biên độ đóng góp tích cực. Đây là những điều lẽ ra chúng ta phải nói từ đầu nhưng chúng ta đã quá bị cuốn vào vòng quay tiền tệ”.
Các công ty đầu tư mạo hiểm Đông Nam Á đã và đang thúc đẩy các công ty trong danh mục đầu tư của họ mở rộng hoạt động vì có quá nhiều sự không chắc chắn đang ở phía trước. “Nhà đầu tư đang dành nhiều thời gian và vốn có thể triển khai hơn của họ để hỗ trợ các công ty trong danh mục đầu tư nâng cao hiệu quả sử dụng vốn”, Tan của Insignia cho biết.
Sự sống còn của kẻ mạnh nhất
Bối cảnh gây quỹ ngày càng khô khan hơn là phép thử cho thấy tính bền vững thực sự của các mô hình kinh doanh và nhu cầu của ngành. “Những công ty thực sự tồn tại qua mùa Đông này sẽ chứng tỏ là những công ty sống sót sau tình trạng thị trường đi xuống. Vì vậy, theo một cách nào đó, thị trường đang làm rất nhiều việc cho chúng tôi”, Jessica Koh, giám đốc đầu tư của Vertex Ventures cho biết.
Một số lĩnh vực như thương mại nhanh đã chứng kiến tổn thất nặng nề. Thương mại nhanh hứa hẹn sẽ đặt hàng đến tận tay khách hàng trong vòng chưa đầy 30 phút. Công ty thương mại nhanh Bananas của Indonesia đã thông báo vào tháng 10 rằng họ sẽ đóng cửa hoạt động kinh doanh cửa hàng tạp hóa điện tử sau khi nền kinh tế không hoạt động – dù chỉ vừa ra mắt vào tháng Giêng.
Công ty tạp hóa điện tử HappyFresh có trụ sở tại Indonesia đã ngừng hoạt động tại Malaysia sau 7 năm, trong khi Grab ngừng dịch vụ thương mại nhanh GrabMart Kilat tại Indonesia. Trên bình diện quốc tế, một số công ty – Gopuff, Gorillas, Jiffy, Getir, Zapp và Buyk – đã tuyên bố đóng cửa, thay đổi chiến lược hoặc sa thải nhân viên.