Những thay đổi lớn sắp được triển khai tại Phố Wall có thể tác động đáng kể tới thị trường chứng khoán, cụ thể là ảnh hưởng tới cách hàng triệu nhà đầu tư đang mua và bán cổ phiếu hàng ngày.

Giữa tuần qua, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã đề xuất một quy tắc mà họ cho rằng sẽ bổ sung tính cạnh tranh vào một phần – tưởng chừng như không đáng kể nhưng lại có ảnh hưởng lớn – đến hệ thống giao dịch chứng khoán dành cho các nhà đầu tư chứng khoán nhỏ lẻ. Các thay đổi sẽ chưa được triển khai ngay lập tức mà cần được bỏ phiếu vào đầu năm tới, sau đó mới hoàn thiện các quy tắc chi tiết. Tuy nhiên, đề xuất của SEC có nhiều khả năng được thông qua vào năm 2023.

Nỗ lực thay đổi cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán

Hiện nay, khi nhà đầu tư mua hoặc bán một cổ phiếu trên một ứng dụng, giao dịch dường như diễn ra tức thời. Tuy vậy, bên dưới hành động mua/bán đơn giản đó là một mạng lưới phức tạp gồm những người chơi ở Phố Wall khai thác những khác biệt nhỏ về giá để thu về một lượng tiền mặt khổng lồ.

Khi bạn nhấn mua hoặc bán cổ phiếu ở thị trường Mỹ thì các nhà môi giới chứng khoán – chẳng hạn như Robinhood hoặc E*Trade, sẽ chuyển đơn đặt hàng của bạn đến một công ty được gọi là nhà bán buôn hoặc nhà tạo lập thị trường – các công ty trung gian được cho là sẽ mang lại cho bạn mức giá tốt nhất. Người bán buôn trả tiền cho người môi giới để có đặc quyền thực hiện các giao dịch chứng khoán này.

Nhà đầu tư Phố Wall nhỏ lẻ có thể hưởng lợi từ những thay đổi sắp tới của thị trường chứng khoán. (Ảnh: KESQ)

Quá trình đó được gọi là “thanh toán cho luồng đơn đặt hàng”. Để hỗ trợ giao dịch tự do, các nhà môi giới thường kiếm được một xu (1/100 USD) từ những người bán buôn trong mỗi giao dịch. Nghe có vẻ không nhiều nhưng khi tính tổng thể những đồng xu đó, đơn vị môi giới chứng khoán có thể có doanh thu khủng. SEC cho biết 6 nhà bán buôn lớn nhất đã cùng nhau trả cho các nhà môi giới bán lẻ 235 triệu USD tiền thanh toán cho luồng đặt hàng đối với các đơn đặt hàng chứng khoán trong quý đầu tiên của năm 2022.

Thanh toán cho luồng đơn đặt hàng đã bị các cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ sau sự sụp đổ từ đợt tăng giá vào tháng 1/2021 đối với các cổ phiếu meme như GameStop. SEC lưu ý rằng các nhà bán buôn thường thực hiện những giao dịch chứng khoán “mà không cung cấp bất kỳ cơ hội nào cho những người tham gia thị trường khác cạnh tranh để cung cấp mức giá tốt hơn”.

Hướng tới bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư chứng khoán nhỏ lẻ

Những thay đổi vừa được đề xuất của SEC sẽ tăng thêm sự cạnh tranh ở cấp độ người trung gian để đảm bảo các nhà đầu tư chứng khoán bán lẻ thực sự nhận được mức giá tốt nhất. Các đơn đặt hàng sẽ được chuyển đến các cuộc đấu giá nơi những công ty thương mại sẽ phải cạnh tranh để thực hiện chúng.

Chủ tịch SEC Gary Gensler từ lâu đã là người chỉ trích cách thức hoạt động của phương thức thanh toán hiện tại cho thị trường dòng lệnh, cho rằng nó thiếu minh bạch và thiếu tính cạnh tranh, gây bất lợi cho các nhà đầu tư.

Ông Gensler và những người khác có chung quan điểm phản đối quy trình hiện tại nói rằng các nhà môi giới và nhà tạo lập thị trường có xung đột lợi ích. Bên cạnh đó, việc thanh toán cho dòng lệnh cũng gây tổn hại cho các nhà đầu tư hàng ngày trong khi tích lũy khối tài sản khổng lồ cho các công ty ở Phố Wall.

Gensler đánh giá: “Thị trường chứng khoán ngày nay không công bằng và cạnh tranh nhất có thể đối với các nhà đầu tư cá nhân – những nhà đầu tư bán lẻ hàng ngày. Điều này một phần là do không có sân chơi bình đẳng giữa các bộ phận khác nhau của thị trường: người bán buôn, chợ đen và sàn giao dịch”. Gensler cũng lưu ý rằng những người bình thường không có lợi ích giống như những nhà đầu tư lớn – những nhà đầu tư có nhiều tiền hơn có thể thực hiện nhiều đơn đặt hàng ở mức giá tốt nhất có thể.

Gensler kết luận: “Các thị trường ngày càng trở nên khuất tầm nhìn, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư cá nhân. Vì vậy, đề xuất ngày hôm nay được thiết kế để mang lại sự cạnh tranh lớn hơn trên thị trường cho các đơn đặt hàng trên thị trường bán lẻ”.

Không chỉ ở Mỹ, chứng khoán Việt Nam và châu Á đã có một năm 2022 nhiều thăng trầm và việc có những thay đổi tại thị trường Mỹ có thể tác động sâu rộng đến cách thức vận hành của nhiều thị trường toàn cầu.