Quyết tâm cho năm mới 2023 cũng như bất cứ mục tiêu nào mà chúng ta vẫn thường đặt ra trong đời sống hàng ngày như ăn kiêng, tập thể dục, đọc sách… thường rất khó hoặc không bao giờ trở thành một “thói quen” thực sự nhưng điều đó có thể vẫn ổn và đừng lo lắng hay cho rằng bản thân trì trệ.
Và nếu bạn cảm thấy bản thân chẳng thể có nổi một thói quen tốt trong vài năm qua thì bạn không một mình đâu. Hàng loạt các công ty mới nổi ở Mỹ đang cung cấp các sản phẩm hình thành thói quen như giúp bệnh nhân uống thuốc theo lịch trình hay khiến mọi người thường xuyên luyện tập và học một ngôn ngữ mới. Trong năm vừa qua, các đầu sách hướng dẫn kĩ thuật tập trung, tránh xa những hành vi phân tâm cũng luôn nằm trong top bán chạy trên các sàn thương mại điện tử như Tiki, Lazada…
Theo đánh giá của rất nhiều chuyên gia xây dựng hành vi, khả năng thu hút và điều hướng chú ý của bản thân là “kỹ năng quan trọng nhất của thế kỷ này” với quá nhiều thứ khiến con người xao nhãng. Thật đáng tiếc khi đó lại không phải là thứ chúng ta được học một cách chính thống và vì vậy, việc bạn hiểu rõ hơn tầm quan trọng của yếu tố này chính là chìa khoá thành công cho năm mới 2023 và cả những năm về sau.
Vậy bước đầu tiên để ít bị phân tâm hơn trong quá trình theo đuổi các mục tiêu cho năm mới 2023 là gì? Những yếu tố nào có thể và không thể trở thành một thói quen?
Sự khác biệt giữa thói quen và công việc hàng ngày
Rắc rối thường nằm ở việc chúng ta muốn biến mọi thứ thành thói quen — mà không hiểu sự khác biệt cơ bản giữa thói quen và công việc hàng ngày. Định nghĩa về một thói quen (habit) là sự thôi thúc thực hiện một hành vi mà không cần suy nghĩ hoặc có rất ít suy nghĩ có ý thức. Hầu hết những thứ mà mọi người muốn biến thành thói quen sẽ không bao giờ trở thành công việc hàng ngày.”
Trong khi đó, công việc hàng ngày (routine) là một loạt các hành vi được lặp đi lặp lại thường xuyên. Cuối cùng, một số công việc hàng ngày có thể trở thành thói quen, nhưng không phải thói quen nào cũng có thể trở thành công việc hàng ngày. Năm mới 2023 của bạn đã bắt đầu bằng những thói quen nào?
Khoảng 45% hành vi hàng ngày của chúng ta là thói quen, chẳng hạn như nơi chúng ta dùng bữa hàng ngày hoặc cách chúng ta chuẩn bị đi ngủ. Vì vậy, theo logic, nếu chúng ta có thể tìm ra cách để “hack” các mục tiêu cho năm mới 2023 của mình và biến chúng thành thói quen, thì ta sẽ hoàn thành việc đó mà không cần suy nghĩ.
Nhưng thói quen chỉ là vậy – theo bản năng, được thực hiện mà không cần suy nghĩ và phần lớn là trong tiềm thức. Việc hoàn thành một mục tiêu mới luôn đòi hỏi nỗ lực ở mức độ nhất định, ngay cả khi đó là việc bạn làm thường xuyên như đi tập thể dục hoặc viết lách. Nếu một hành vi cần nỗ lực, thì nó không thể là một thói quen theo định nghĩa ban đầu. Năm mới 2023 này, chúng ta cần ngừng nói với mọi người rằng mọi thứ đều có thể trở thành công việc hàng ngày. Điều đó là không thể trong năm mới 2023.
Trong khi đó, các cuốn sách, các nhà truyền cảm hứng hay thậm chí cả các dịch giả sách thường nhầm lẫn và chỉ đề cao tầm quan trọng của xây dựng thói quen. Nhiều khẩu hiệu văn hoá cũng được xây dựng dựa trên sự nhầm lẫn về ngữ nghĩa này. “Điều xảy ra là mọi người thường nói: ‘Ồ, tôi đã đọc cuốn sách này… cuốn sách nói với tôi rằng tôi có thể biến mọi thứ thành thói quen. Và sau đó, sau một hoặc hai tháng, họ nhìn lại và nói, ‘Chờ một chút. Điều này không hề dễ dàng. Cái này không ở chế độ lái tự động… nhưng cuốn sách nói với tôi rằng đây là thứ tôi có thể đặt ở chế độ lái tự động.’”
Từ đó, vấn đề trở thành quả cầu tuyết khi chúng ta gặp khó khăn và nghĩ rằng chắc phải có điều gì đó không đúng, không phải ở phương pháp, mà là ở bản thân… và vì vậy, chúng ta hoàn toàn bỏ cuộc. Và bây giờ, chúng ta thậm chí còn ở tình trạng tồi tệ hơn so với khi bắt đầu.
Hãy mong đợi những thử thách khó khăn trong năm mới 2023
Thay vì nhắm đến các thói quen, mọi người nên tập trung nhiều hơn vào việc xây dựng lịch trình công việc hàng ngày trong năm mới 2023 này, vì theo định nghĩa, các thói quen thừa nhận sự khó khăn trong việc thay đổi các khuôn mẫu.
“Nếu chúng ta nói với mọi người, ‘Hãy nhìn xem, một số hành vi sẽ khó khăn – luôn luôn như vậy, nếu bạn đang thực hiện chúng đúng cách’,” Eyal nói, điều đó tốt hơn là “dạy mọi người rằng mọi thứ có thể dễ dàng bằng cách nào đó,” đó là điều cao siêu nhấn mạnh vào thói quen.
Nếu chúng ta cảm thấy tồi tệ về thói quen tích cực mới đang cố gắng phát triển trong năm mới 2023, thì đó không còn là điều tích cực nhưng cảm giác khó khăn ban đầu là không tránh khỏi. Khó khăn ban đầu là dấu hiệu mọi việc sẽ trở nên tốt hơn.
Hầu hết các thói quen tốt luôn đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực và không có một “công thức kỳ diệu” nào có thể biến bất cứ điều gì thành thói quen tự nhiên chỉ trong ngày một ngày hai. Thay vào đó, đây là những công cụ giúp bạn đối phó với sự khó chịu không thể tránh khỏi khi bắt đầu trở nên giỏi hơn ở một lĩnh vực nào đó.
Kết luận
Chà, 10 thập kỷ của năm 2020 đã ở phía sau chúng ta với rất nhiều biến đổi và rất có thể, mục tiêu bạn đặt ra đã tan biến theo dòng chảy đó. Bạn có thể đã quyết định rằng năm 2023 là cơ hội để bù đắp cho vô số điều tuyệt vời bạn đã bỏ lỡ. Nhưng quyết tâm và mục tiêu cho năm mới của bạn thực tế đến mức nào? Hãy trung thực với bản thân và đừng chần chừ hành động.